Przewodnik po Biblii – część CCCLXXXVIII

Jest to prywatny list Pawła do Filemona, nawróconego przez niego i jego dobrego przyjaciela. Należał do znamienitszych obywateli Kolosów i w jego domu regularnie odbywały się zebrania miejscowych chrześcijan. Jeden z jego niewolników Onezym, okradłszy go (18) uciekł do wielkiego miasta (prawdopodobnie do Rzymu), gdzie mógł łatwo się ukryć. Tutaj w jakiś sposób zetknął się z uwięzionym apostołem i został chrześcijaninem. Paweł kochał go jak własnego syna, ale Onezym prawnie był własnością Filemona. Była to trudna decyzja dla Pawła i dla Onezyma – któremu groziła surowa kara – ale niewolnik musiał wrócić do Filemona i naprawić szkody jakie wyrządził. Paweł nie mógł zatrzymać go przy sobie bez zgody Filemona. Napisał więc ten list wstawiając się  za Onezymem i posłał go razem z Tychikiem dla towarzystwa i dla moralnego oparcia. Tychik miał ponadto przekazać od Pawła najnowsze wiadomości i dostarczyć jego List do Kolosan (Kol 4,7-9). Paweł odwołuje się do wyrozumiałości Filemona. Powracający Onezym jest inny niż ten, który zbiegł. Nie jest już teraz niewolnikiem, ale bratem – chrześcijaninem, i Paweł chce, żeby Filemon przyjął go tak właśnie. Paweł mógłby skorzystać ze swojej władzy i narzucić Filemonowi, który mu wiele zawdzięczał, swoją wolę. Apostoł wybrał jednak inna drogę: jego list jest pełen miłości i taktu, przypomina zasługi i wierność Filemona. Paweł zna tego człowieka, zna jego wiarę i chrześcijańską miłość i wie, że nie musi rozkazywać. Filemon uczyni wszystko, o co prosi Paweł, a nawet więcej.

Apfia (2): prawdopodobnie żona Filemona. Archip może być ich synem.

Nieużyteczny (11): gra słów: imię Onezym znaczy „pożyteczny”.

w.15-16: Nie wynika stąd wyraźnie, czy Paweł myśli o wyzwoleniu Onezyma, ale i tak idee tu wyrażone są radykalne i daleko idące. Niewolnictwo stanowiło wówczas tak nieodłączną część struktury społecznej, że głoszenie wolności równało się podburzaniu do rewolucji. Paweł nie zamierzał wdawać się w walkę polityczną, ale głosił Ewangelię, która miała przemienić życie ludzkie od wewnątrz.

w.18-19: Postępowanie Pawła przypomina czyn dobrego Samarytanina (Łk 10,35).

(„Przewodnik po Biblii”, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 1997 r.)