Przewodnik po Biblii – część CCLXIII

Mądrość Syracha (Eklezjastyk)

Należy do ksiąg mądrościowych i można by ją nazwać „podsumowaniem prawa moralnego Starego Testamentu” albo, innymi słowy, „echem całego Pisma Świętego”. Autor księgi sam przedstawia się jako „Jezus, syn Syracha, syna Eleazara, jerozolimczyk” (50, 27). Był to pobożny i zamożny Izraelita, który poświęcił się studiowaniu Pisma Świętego, zapisując i rozmyślając nad tym, co wydawało mu się bardziej użyteczne i co mogło nadać kierunek i sens jego własnemu życiu. Ale, jak sam mówi, rozpoczynając naukę dla własnej korzyści, dla „nawodnienia” własnego „ogrodu” i „nasycenia”  własnej „roli”, „moja odnoga stała się rzeką, a rzeka moja – morzem” (24, 31). Postanowił zatem podzielić się swoją wiedzą z innymi: „Nadto sprawię, że nauka świecić będzie jak zaranie i ukaże się jak najdalej. Owszem, wyleję naukę jak proroctwo i przekażę ją pokoleniom na wieki” (24, 31nn.; por. 33, 16-19). Jest więc uczonym w Piśmie i nauczycielem. Tak powstała ta księga licząca 51 rozdziałów, obfitująca w powiedzenia mądrościowe uwzględniające różne okoliczności życia, przypadki, trudności. Autor sam mówi, że jego dzieło jest kompendium Prawa danego człowiekowi przez Boga: „Tym wszystkim jest księga przymierza Boga najwyższego, Prawo, które dał nam Mojżesz, jako dziedzictwo plemionom Jakuba” (24, 23). Księga nazywała się początkowo – od imienia autora – Księgą syna Syracha (czyli Syracydesa) albo, w wersji greckiej, Mądrością Syracha. Ze względu na swoje wartości praktyczne często posługiwano się nią w nauczaniu katechumenów, co znalazło wyraz w jej innej nazwie, Eklezjastyk (jakby „księga kościelna”), której autorem jest prawdopodobnie św. Cyprian i pod którą została wpisana na listę ksiąg Pisma Świętego przez Sobór Trydencki. Księga została napisana w języku hebrajskim, a przełożona na język grecki przez wnuka autora w 38 roku panowania Ptolemeusza VII Euergetesa (170-116 r. przed Chr.), a więc około 132 r. przed Chr.

Została więc napisana dwa pokolenia wcześniej, prawdopodobnie w latach 200-180 r. przed Chr., ale nie później, skoro autor nic nie wie o prześladowaniu Żydów za panowania Antiocha IV Epifanesa (175-163 r. przed Chr.), natomiast zachował świeżą pamięć o arcykapłanie Szymonie II (220-200 r. przed Chr.), którego opisuje w 50, 1-21. Autor czuł się zmuszony opublikować swoje dzieło, ponieważ już za jego czasów wielu Żydów, oczarowanych splendorem cywilizacji hellenistycznej, cierpiało na kompleks niższości i było skłonnych wyrzec się surowych obyczajów odziedziczonych po przodkach, aby przyjąć mentalność i zwyczaje przyniesione przez tę cywilizację. Autor przedstawiwszy budujący obraz życia osobistego, rodzinnego i społecznego, zgodnego z prawdziwą moralnością żydowską, kończy stwierdzeniem, że to wszystko zawarte jest w Prawie, skarbcu i dziedzictwie Żydów (24, 23-29), które jest źródłem mądrości innych narodów: „Zalewa ono mądrością jak Piszon i jak Tygrys w dniach nowych płodów; obficie napełnia rozumem jak Eufrat i jak Jordan w czasie żniw” (24, 25-26).

(„Przewodnik po Biblii”, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 1997 r.)