Gorzkie żale przybywajcie, serca nasze przenikajcie…

Początki Gorzkich Żali, tak popularnego w Polsce nabożeństwa wielkopostnego połączonego z wystawieniem Najświętszego Sakramentu oraz kazaniem pasyjnym, to wczesne lata XVIII w. Po raz pierwszy odprawiono je w 1707 r. Jego struktura opiera się na dawnej Jutrzni, ale do dziś jej tekst zachował oryginalne, staropolskie brzmienie.

Nabożeństwo rozpoczyna się Zachętą (Pobudką), później następuje wzbudzenie intencji, po czym odmawia się Hymn i dwie pieśni: Lament duszy nad cierpiącym Jezusem oraz Rozmowa duszy z Matką Bolesną. Na koniec śpiewa się 3 razy „Któryś za nas cierpiał rany”.

Gorzkie Żale podzielono na trzy części. W kolejne niedziele Wielkiego Postu odmawia się jedną z nich, przy czym Zachęta rozpoczynająca każdą z części jest taka sama.

Część pierwszą odprawia się w I i IV Niedzielę Wielkiego Postu, część drugą w II i V, a część trzecią w III Niedzielę Wielkiego Postu i w Niedzielę Palmową. Czyli przez wszystkie wielkopostne niedziele całe Gorzkie Żale odmawia się 2 razy:

- I Niedziela Wielkiego Postu – część 1;

- II Niedziela Wielkiego Postu – część 2;

- III Niedziela Wielkiego Postu – część 3;

- IV Niedziela Wielkiego Postu – część 1;

- V Niedziela Wielkiego Postu – część 2;

- Niedziela Palmowa – część 3.