„A Słowo stało się człowiekiem

I zamieszkało miedzy nami

I widzieliśmy Jego chwałę,

chwałę, jaką otrzymał od Ojca

Jednorodzony, pełen łaski i prawdy” (J 1, 14)

W okresie dwunastu dni, od uroczystości Narodzenia Pańskiego poczynając, do dzisiejszej niedzieli włącznie, fragment J 1, 1-18 był czytany w Kościele trzykrotnie. Świadczy to o znaczeniu i roli Słowa Boga w historii zbawienia. Kościół kieruje do nas wcielone Słowo Boga, abyśmy przyjmując Je z wiarą, stali się dziećmi Bożymi.

Ewangelię otwiera uroczysty prolog, którego zasadniczy zrąb ma formę rytmiczną i jest hymnem o Logosie, czyli Słowie. Hymn mówi o stosunku Słowa do Boga, do stworzenia i do ludzi, przy czym wcielenie Słowa wysławiane jest w sposób szczególny jako niewyczerpane źródło wszelkiej łaski i prawdy. Hymny tego rodzaju układano w Kościele od najdawniejszych czasów i śpiewano podczas nabożeństw. Hymn o Logosie przypomina żywo hymn o Chrystusie z Kol 1, 17-20. Język i nauka zawarta w nim wykazują najściślejsze podobieństwo do Ewangelii, co wskazuje na pochodzenie hymnu z kręgu Jana. […] W filozofii stoickiej Logos oznacza ducha Bożego rozlanego we wszystkim w jednakowej mierze. Rozum ludzki uczestniczy w tym powszechnym duchu. – Targumy używają często określenia: memra Jahwe (słowo Boga). Oznacza ono siłę odrębną od Boga, ale posiadającą te same przymioty, jakie autorzy biblijni przypisują Bogu. […] Naukę ST opracował Filon z Aleksandrii. […] Jan pisał Ewangelię pod koniec I wieku, kiedy chrześcijaństwo nawiązało już kontakt z kulturą grecką. Nie wpłynęło to na przekształcenie treści chrześcijańskiego nauczania, ale spowodowało przyjęcie pewnych określeń, znanych w środowiskach greckich. Do takich wyrażeń należy również logos. […]

Jan posłużył się wyrazem Logos dla wyjaśnienia roli Słowa w dziejach zbawienia i jego stosunku do Boga i świata. Głównym źródłem nauki Jana o Logosie był ST.

w. 14.

Słowo, pozostając tym, czym było, czyli prawdziwym Bogiem, stało się człowiekiem; przyjęło całą ludzką naturę razem z duszą rozumną (w gr. semityzm: „ciało”, który oznacza człowieka). Wcielenie Słowa nie polegało na przemianie boskiej istoty w ludzką ani też na rezygnacji z boskiego bytu. Natura boska i natura ludzka zjednoczyły się przez unię hipostatyczną w boskiej Osobie Słowa. – Zamieszkało między nami dosł.: rozbiło namiot (Wj 25, 8; 29, 45; Lb 12, 5; 2 Sm 7, 6; Ps 78, 60). Jest to prawdopodobnie aluzja do Namiotu Świadectwa, w którym Bóg mieszkał podczas wędrówki przez pustynię. Wskazują na to również następne słowa: i widzieliśmy Jego chwałę. Jak w ST obecność Bożą wskazywał obłok świetlany (Wj 24, 16; Lb 9, 22; 10, 12), zwany „chwałą Pańską”, tak objawieniu się Słowa towarzyszyła szczególna chwała i majestat. Tę chwałę (gr. doxa) identyfikują niektórzy z wszechmocą, a raczej z dziełami (por. 2, 11; 11, 40), nauką, całym życiem i wszystkimi zewnętrznymi znakami bóstwa Chrystusa. Inni sądzą, że Ewangelista nawiązuje do przemienienia, którego nie opisał, a w czasie którego apostołowie widzieli chwałę Chrystusa. Liczba mnoga: widzieliśmy wskazuje na naocznych świadków, a więc bądź na samego Autora (pluralis literacki), bądź też na Ewangelistę i innych naocznych świadków (por. 1 J 1, 1). Chwała nie była uchwytna zmysłem wzroku, ale dostrzegalna jedynie przez wiarę (por. 2, 11; 6, 40; 11, 40). Przysługuje ona Słowu Wcielonemu jako (hos) „jednorodzonemu (Synowi) Ojca” (por. 17, 24). Hos nie oznacza umniejszania ani podobieństwa, lecz wyraża posiadanie w wysokim stopniu tej właściwości, o której mowa. Określenie: Jednorodzony jest w potocznym użyciu równoznaczne z jedynym w swoim rodzaju, niezrównanym i wyraża wyjątkowość synostwa Bożego, którego nikt ze Słowem Wcielonym nie podziela. Ponieważ słowa: od Ojca gramatycznie połączyć można z „chwałą” lub z „Jednorodzonym”, wolno tłumaczyć: i widzieliśmy chwałę, jaką Ojciec daje jako Jednorodzonemu, lub: i widzieliśmy chwałę jako Jednorodzonego, który przychodzi od Ojca. Pierwszy przekład podkreśla pochodzenie chwały od Ojca, a drugi pochodzenie Jednorodzonego od Ojca. – Połączenie dalszych słów: pleres charitos kai aletheias (pełen łaski i prawdy) dopuszcza kilka możliwości. Pleres bowiem jest przymiotnikiem nieodmiennym; można go więc odnieść do Słowa, do chwały, do Jednorodzonego, do zaimka „jego” i do Ojca. W każdym wypadku, z wyjątkiem ostatniego, tekst wyraża myśl, że Słowo było „pełne łaski i prawdy”. Łaska i prawda to nie tylko starotestamentowe miłosierdzie i wierność (hebr. heset we emet, Wj 34, 6; Ps 85, 11), ale pełnia łask nadprzyrodzonych. Prawda w pojęciu Jana oznacza prawdziwą znajomość Boga, która pochodzi od Boga i do Boga prowadzi (por. 8, 46-47; 18, 37) oraz daje prawdziwą ocenę wartości nadprzyrodzonych i doczesnych (BP, komentarz do J 1, 1-18)

Jezus wcielone Słowo Boga jest drogą wiodącą do zbawienia. Wiara w Niego prowadzi nas do chwały, takiej samej, w której On przebywa zasiadając po prawicy Ojca. Podążajmy wytrwale za Nim, naśladując Go w naszym codziennym życiu, aby chwała zmartwychwstałego Chrystusa stała się naszym udziałem w wieczności.

Marek Stankiewicz