11, 2-45 Walka o władzę

Ten rozdział szczegółowo przedstawia bieg dalszej historii. Ma być jeszcze trzech królów perskich (2; Kambyzes, Gaumata i Dariusz I), a po nich czwarty (Kserkses). Kserkses napadł na Grecję, ale został pobity pod Salaminą w 480 r. przed Chr. Wtedy władza przeszła w ręce greckie (3-4; zob. komentarz do rozdz. 7). Werset 5 odnosi się do Egiptu („król z południa”) i do byłego generała Ptolemeusza, Seleukosa, który został „królem północy” (potężne królestwo Syrii). Pięć lat później (6) córka Ptolemeusza II poślubiła Antiocha II, króla Syrii, lecz została odtrącona i zamordowana, a jej brat w odwecie zaatakował Syrię (7). Wersety 9-13 opisują walkę między dwoma mocarstwami z końca III w. przed Chr. Żydzi zjednoczyli się wtedy z Antiochem III, królem Syrii, przeciw Egiptowi (14-15) i wyzwolili się spod jego wpływu (16). Antioch zawarł zaś sojusz z Ptolemeuszem V (17), oddając mu swoją córkę Kleopatrę za żonę. Antioch najechał Azję Mniejszą i Grecję, ale został pokonany przez Rzymian pod Magnezją w 190 r. przed Chr. (18-19). „Poborcą daniny” (20) był jego syn Seleukos IV, którego wkrótce zastąpił jego brat Antioch IV, prześladowca Żydów. Wersety 21-24 trafnie oddają jego charakter i politykę. Ptolemeusz zdradzony przez swoich bliskich, uległ Antiochowi, który na krótko uzyskał władzę nad Egiptem w 173 r. przed Chr. Po powrocie napadł na Jerozolimę i urządził rzeź, w której zginęło 80 000 Żydów (25-28). Kiedy ponownie zaatakował Egipt, został zatrzymany przez flotę rzymską (29-30). Wtedy znowu skierował się przeciw Jerozolimie i zbeszcześcił świątynię (31). Niektórzy Żydzi poparli go, ale inni woleli raczej umrzeć za swoją wiarę, niż się jej sprzeniewierzyć (32-33). Juda Machabeusz wzniecił zwycięskie powstanie, przychodząc wiernym z pomocą (34). Wersety 36-45 nie opisują rzeczywistych wydarzeń z końca życia Antiocha. Mogą się odnosić do schyłku dominacji Syrii za sprawą Rzymu, nowego króla z północy. Mogą też antycypować wydarzenia końca czasów (zob. komentarz do 8, 17), których zapowiedzią były cierpienia ludu Bożego za panowania Antiocha.

(„Przewodnik po Biblii”, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 1997 r.)