Wygnanie do Babilonii

Alan Millard

Kiedy Jeremiasz rozpoczął działalność prorocką, imperium asyryjskie rozpadało się. Nabopolassar, chaldejski zarządca południowej Babilonii, zawładnął Babilonem (626 r. przed Chr.) i stopniowo wypierał asyryjskie garnizony z innych miast. Następnie sprzymierzywszy się z Medami i Scytami pochodzącymi z Persji, zaatakował Asyrię i ostatecznie zdobył i spustoszył Niniwę w 612 r. przed Chr. Ostatni ślad potęgi asyryjskiej został zniszczony dwa lata później, natomiast w 605 r. przed Chr. egipski faraon Necho II poniósł druzgocącą klęskę pod Karkemisz. Tak więc Chaldejczycy stali się władcami „Żyznego Półksiężyca”, chociaż północne prowincje imperium asyryjskiego znalazły się w rękach Medów. Sławny Nabuchodonozor został królem w 605 r. przed Chr. Pierwsze 20 lat rządów zajęły mu walki z prowincjami, m.in. z Judą, które nie chciały mu się podporządkować. Po bitwie pod Karkemisz Nabuchodonozor zatwierdził Jojakima (dotychczas wasala Egiptu) jako króla w Jerozolimie, wymuszając od niego przysięgę lojalności i biorąc zakładników (Dn 1, 1). Ale Jojakim złamał przysięgę i znowu sprzymierzył się z Egiptem. Nabuchodonozor powodowany uzasadnionym gniewem, wysłał swoje wojska, które zaczęły oblegać Jerozolimę. Jej król nie chciał się poddać, pomimo rad Jeremiasza. Tymczasem Jojakim zmarł, a rządy po nim objął jego syn Jojakin. Po miesiącu czy dwóch miasto upadło i Jojakin został uprowadzony do Babilonu (597 r. przed Chr.). Tam, sądząc z kart żywnościowych znalezionych w ruinach, on i jego rodzina otrzymywali zaopatrzenie z magazynów królewskich. Tron Judy przypadł Sedecjaszowi, którego jednak historia niczego nie nauczyła i który, tak jak jego poprzednicy, uległ namowom Egiptu. Los Judy był przesądzony. Armia babilońska znowu zaatakowała i spustoszyła Jerozolimę (587/586 r. przed Chr.). Znaczna liczba ocalałych mieszkańców miasta została uprowadzona do Babilonii, a terytorium Judy znalazło się pod władzą zarządcy.

Wydaje się, że wygnańców wysiedlono do samej Babilonii, gdzie żyli w różnych miastach i wioskach, jak również w stolicy państwa. O ile wiemy ze świadectw, mogli oni tworzyć własną społeczność, zachowywać swoje tradycje i praktykować własną religię. Nie ulega wątpliwości, że nowe otoczenie i odnowiony splendor starożytnego Babilonu (usprawiedliwiający dumę Nabuchodonozora: „Czy nie jest to wielki Babilon, który ja zbudowałem…?”; Dn 4, 27) oczarował przybyszów z Judy. Niektórzy spośród nich mogli odnieść wrażenie, że Marduk i jego orszak towarzyszących mu bogów przewyższają Boga Izraela. Inni niewątpliwie znaleźli jakieś korzyści wynikające z nowej sytuacji. Jeszcze inni nadal myśleli o powrocie do Ziemi Obiecanej (zob. Ps 137).

Wpływ kultury babilońskiej uwidacznia się w wizjach Ezechiela i w opowiadaniach Księgi Daniela. Była ona zlepkiem pojęć rodzimych i obcych. Na ulicach i warsztatach miasta wygnańcy i przyjezdni z Egiptu, Syrii i Palestyny ocierali się o innych przybyszów z Cylicji, Karii i Jonii, z których wszyscy mówili wspólnym językiem – aramejskim.

Imperium królów chaldejskich nie było jednak sądzone długie trwanie. Jak przepowiedzieli prorocy, miało ono się dostać pod panowanie ludzi z gór, ze wschodu i północy. Obraz, niejasny u Izajasza i Jeremiasza, nabiera wyraźnych kształtów w opowiadaniach Daniela. Media rośnie w siłę po uniezależnieniu się od Scytów. W 585 r. przed Chr. Medowie podporządkowali sobie połowę Anatolii i zaczęli rywalizować z Babilonią, kiedy w 550 r. przed Chr. ich dotychczasowy wasal, Cyrus perski, został królem Medii. W Babilonii rządził Baltazar, syn Nabonida, który przebywał w północnej Arabii. Król powrócił tylko po to, żeby zobaczyć jak jego królestwo przechodzi pod panowanie Cyrusa w 539 r. przed Chr. Polityka nowego władcy była w zasadzie pokojowa i liberalna; pozwolił Żydom na powrót do Jerozolimy i na odbudowanie tamtejszej świątyni, tak jak przyczynił się do odrestaurowania wielu innych sanktuariów.

(„Przewodnik po Biblii”, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 1997 r.)