15, 1-13 Wzór Chrystusa

Dogadzanie sobie nie jest cechą chrześcijańską. Dobre stosunki miedzy chrześcijanami są znacznie ważniejsze niż „moje własne prawa”. Musimy czynić wszystko, co sprzyja prawdziwej jedności, niezależnie od naszego pochodzenia.

15, 14-16, 27 Epilog

15, 14-33 Uwagi osobiste

W czasie przeszło dwudziestoletniej działalności apostolskiej w świecie pogańskim Paweł zakładał kościoły w krajach, które aktualnie noszą nazwy: Cypr, Syria, Turcja i Grecja. Teraz zakończył swoje zadanie i skoro tylko odbędzie podróż do Jerozolimy (co do której ma złe przeczucia), będzie mógł zwrócić spojrzenie ku Zachodowi.

Iliria (19): obecna Jugosławia.

Macedonia i Achaja (26): północna i południowa Grecja.

16 Pozdrowienia dla przyjaciół

Zadziwiająca jest ta lista przyjaciół w Kościele, którego Paweł jeszcze nigdy nie odwiedził. (Z tego powodu niektórzy uważają, że ten rozdział początkowo należał do kopii Listu do Rzymian wysłanego do Efezu.) Ale wszystkie drogi prowadziły do Rzymu i wielu chrześcijan z prowincji wschodnich musiało się zatrzymać w stolicy w tym czy innym czasie. Paweł pomimo tak wielu obowiązków, na pewno nie przestał interesować się ludźmi i nie tracił z nimi kontaktu.

Jego ostatnie słowa są ostrzeżeniem przed różnymi mącicielami, których zgubny wpływ na Kościoły był mu aż nadto dobrze znany (17 nn.). Na koniec jednak powraca, jak zwykle, do mądrości i chwały wiecznego Boga.

Febe (1): zapewne chrześcijanka z korynckiego portu Kenchry, która doręczyła list Pawła Kościołowi rzymskiemu.

Pryska (Pryscylla) i Akwila: małżeństwo mieszkające w Rzymie, ale często podróżujące w interesach handlowych. Mocno zaangażowani w pracę apostolską w Koryncie i Efezie (Dz 18, 2-3. 18-28).

Rufus (13): byś może syn Szymona Cyrenejczyka (Mk 15, 21).

w. 21: Tymoteusz jest często wzmiankowany w listach i był jak syn dla Pawła. Jazon mógł być gospodarzem Pawła w Tesalonice (Dz 17, 5-8). Sozypater może być Sopaterem z Berei (Dz 20, 4).

Tercjusz (22): chrześcijanin, sekretarz Pawła, współpracujący z nim przy pisaniu tego listu.

Erast (24): być może ten sam urzędnik, którego imię wyryte jest na marmurowej płycie w Koryncie, datowanej na ten okres.

(„Przewodnik po Biblii”, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 1997 r.)