18, 1-17 Paweł w Koryncie

Paweł był tam za czasów prokonsula Galliona, prawdopodobnie w 50 r. Jego decyzja miała ważne znaczenie dla wiary chrześcijańskiej.

Akwila i Pryscylla (2): producenci namiotów albo rymarze. Zostali wiernymi przyjaciółmi Pawła. Podróżowali do Koryntu, Efezu i potem znów do Rzymu. Ta gościnna para była wszędzie wielką pomocą dla młodych Kościołów.

Edykt Klaudiusza (2): wydany ok. 49-50 r. przeciwko Żydom za „nieustanne wzniecanie niepokojów pod wpływem Chrestosa”, co niewątpliwie świadczy o polemikach miedzy chrześcijanami i niechrześcijańskimi Żydami.

18, 18-28 Powrót Pawła do Antiochii; początek trzeciej podróży misyjnej; spotkanie Apollosa z Akwilą i Pryscyllą.

Efez był wielkim centrum handlowym, chociaż jego sławny port zaczął być już zamulany. Miasto położone na krańcu azjatyckiego szlaku karawanowego było przyczółkiem między Wschodem a Zachodem. Według tradycji Efez był miejscem osiedlenia się apostoła Jana. Działalność Pawła była tu tak skuteczna, że zagroziła bytowi miejscowych złotników. Prawdopodobnie siedem Kościołów, o których wspomina Ap 1, 11, jak również Kościoły w Kolosach i Hierapolis, zostały także założone w tym samym okresie.

Szkoła Tyrannosa (9): sala wykładowa, z której Paweł korzystał w wolnym czasie od godziny jedenastej do szesnastej.

Magia… księgi (19): miasto słynęło z papirusowych zwojów zawierających formuły magiczne, znanych w świecie rzymskim jako „listy efeskie”.

Artemida (Diana): kult przyjął nazwę od imienia bogini greckiej, ale nadal czcił posążki bogini-matki o wielu piersiach, typowe dla starożytnej religii Azji Mniejszej. Świątynia należała do siedmiu cudów świata i była cztery razy większa od Partenonu. Posąg, który spadł z nieba (35), był meteorytem o kształcie przypominającym posążek bogini; przechowywano go w świątyni.

Teatr (29): idealne miejsce zgromadzenia dla tłumu, który mógł liczyć 25 000 ludzi.

Azjarchowie (31): ważni urzędnicy odpowiedzialni za utrzymanie porządku kultu religijnego.

Sekretarz (35): wysoki urzędnik miejski, odpowiedzialny przed Rzymem za podobne nielegalne zgromadzenia.

(„Przewodnik po Biblii”, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 1997 r.)