16, 6-40 W Filippi

W Troadzie, blisko antycznej Troi, Łukasz po raz pierwszy przyłącza się do grupy, Paweł zaś otrzymuje wezwanie, żeby udać się do Europy. Pierwsza grupa tworząca Kościół w Filippi składała się z różnych konwertytów: kobiety trudniącej się handlem i jej rodziny, niewolnicy i strażnika więziennego. Chrześcijanie w Filippi będą później dla Pawła źródłem radości ze względu na swoje wierne i oddane poparcie i stałą troskę o jego osobę (Flp 1, 3nn.; 4, 10nn.; 2 Kor 8). Kiedy Paweł wyruszył dalej, Łukasz, który był lekarzem, został. Filippi było centrum medycznym.

Miejsce modlitwy (13): Żydzi często gromadzili się w małych grupach, żeby się modlić. Dla utworzenia wspólnoty, czyli synagogi, potrzeba było minimum dziesięciu ludzi. Nad rzeką było spokojne miejsce w pobliżu miasta.

Tiatyra (14): później w rodzinnym mieście Lidii powstał kościół.

17, 1-15 Tesalonika i Berea

Tesalonika (1-9): przyjęcie i  nauki Pawła w tym morskim porcie i stolicy Macedonii nie było jedynie słomianym ogniem (zob. 1 Tes 1, 2-10; 2 Tes 1, 3-4). Żydzi byli zazdrośni, ponieważ tutaj, jak i gdzie indziej, Paweł pozyskał „pobożnych Greków”, tych którzy byli sympatykami judaizmu i których oni sami (Żydzi) spodziewali się pozyskać jako prozelitów.

Berea (10-15): tutejsza grupa Żydów znana była z niezależnych badań Pisma.

17, 16-34 Paweł w Atenach

Apostoł Paweł, jako dobry strateg, pracował w wielkich miastach imperium rzymskiego, wybierał centra leżące na szlakach handlowych, porty morskie, miejsca gdzie panował ożywiony ruch. Z takich centrów orędzie mogło rozprzestrzenić się jak płomień, we wszystkich kierunkach. Paweł rozpoczął od dzisiejszej Turcji, przedostał się do Grecji i następnie skierował wzrok ku Rzymowi i jeszcze dalej, ku Hiszpanii. Tak więc z Berei udał się do Aten, miasta o tysiącletniej historii, opromienionego chwałą dawnej świetności, kolebki demokracji, ojczyzny Ajschylosa, Sofoklesa, Eurypidesa, Tukidydesa, Platona, Sokratesa, największego uniwersytetu ówczesnego świata, centrum filozofii, literatury, nauki i sztuki – ale twardego gruntu dla Ewangelii.

Epikurejczycy (18): materialiści, których filozofia często sprowadzała się do szukania przyjemności.

Stoicy (18): racjonaliści głoszący filozofię samowystarczalnej i obojętnej na okoliczności zewnętrzne ascetycznej egzystencji.

Nowi bogowie (18): Paweł tak ściśle łączył ze sobą Jezusa i zmartwychwstanie (anastasis), że Ateńczycy myśleli, iż chodzi o dwóch nowych bogów. Wiele szkół filozoficznych wierzyło w nieśmiertelność duszy, ale Grecy uważali zmartwychwstanie „cielesne” za nonsens (32).

Areopag (19): starożytny trybunał o wielkim prestiżu; może udzielał on zezwoleń na publiczne nauczanie.

W Nim żyjemy i poruszamy się… (28): Paweł cytuje poetę Aratosa z Soloi w Cylicji. Legenda głosi, że Epimenides doradził Ateńczykom wzniesienie ołtarza „nieznanym bogom”.

(„Przewodnik po Biblii”, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 1997 r.)