Mądrość Syracha

Trudno jest podać streszczenie księgi, która jest zbiorem moralnych i praktycznych maksym, pozbawionym systematycznego i logicznego planu. Niektórzy egzegeci dzielą księgę na pięć części, poprzedzonych Prologiem tłumacza (1, 1-16, 23; 16, 24-23, 27; 24, 1-32, 13; 32, 14-42, 14; 42, 15-50, 24), po których następuje jeszcze epilog (50, 25-29) i dwa dodatki (51, 1-12 i 13, 30). Inni wyróżniają aż dziesięć części, z których każda zaczyna się pochwałą mądrości albo hymnem na cześć Boga, źródłem każdej mądrości. Najczęściej księgę dzieli się na dwie części. Część pierwszą (1, 1-42, 14) można określić jako obszerną antologię pouczeń w sferze życia praktycznego, najpierw dotyczących pojedynczej osoby (1, 1-7, 17), później zaś postawy wobec innych (7, 18-15, 20) i wobec Boga (16, 1-18, 14), aby znowu powrócić do różnych przestróg i upomnień (18, 15-42, 14). Trzeba jednak zaznaczyć, że Mądrość Syracha nie odwołuje się do zewnętrznego aspektu Prawa, nie poddaje czytelnika presji jałowej kazuistyki, ale sięgając do przykładu proroków, zachęca do rzeczywistego codziennego praktykowania moralnego życia, opartego na wewnętrznym przekonaniu jego prawdziwej wartości. Wskazuje na potrzebę bojaźni Bożej, ale wynikającej nie z postawy niewolnika, lecz z postawy miłości, która prowadzi do szukania Boga, do Jego adorowania, chwalenia i posłuszeństwa Jego przykazaniom. W stosunkach z innymi autor zaleca kierowanie się sprawiedliwością, miłosierdziem, wyrozumiałością, wspaniałomyślnością, przestrzega jednak przed ślepą dobrocią. W życiu rodzinnym księga [podkreśla wartość roztropności, czystości, szacunku do żony i starannego wychowania dzieci (7, 19; 23, 18-27; 25, 1. 25; 26, 1. 5-7; 36, 25).

Mądrość Syracha nie jest księgą nowatorską, to znaczy rozważając i podając pod rozwagę pewne nauki Pisma Świętego, nie dodaje właściwie niczego nowego. Niemniej jednak można powiedzieć, że czyni to w sposób nowy, niejako nowoczesny. A. M. Dubarle napisał: „Dotychczas tradycja mądrościowa miała charakter indywidualistyczny. Księga Przysłów pouczała, w jaki sposób można być szczęśliwym; Księga Koheleta zastanawiała się, czy człowiek może być naprawdę szczęśliwy; Księga Hioba rozważała  problem, dlaczego człowiek sprawiedliwy musi cierpieć. Po tym koniecznym okresie indywidualizmu w Mądrości Syracha pojawia się nowa tendencja: świadoma samej siebie jednostka zostaje tu umieszczona w środowisku społecznym, w łonie grupy, od której nie może być oderwana bez szkody – ani też nie musi szukać poza wspólnotą światła dla oświecenia swojego ducha i nagrody dla swoich uczynków”.

(„Przewodnik po Biblii”, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 1997 r.)